به مناسبت مهمانی های نوروزی، درباره صله رحم و قطع رحم با حاج فردوسی مولف نظام جامع تربیتی منهاج فردوسیان گفت‌وگو نمودم که مشروح آن در ادامه می آید.
بسم رب المهدی(عج)
به گزارش پایگاه اینترنتی دست نوشته های معارفی امیرمحسن سلطان احمدی سیرجانی (سلطان احمدی دات آی آر)؛ یکی از آداب اسلامی و بسیار خوب عید نوروز، «صله رحم» است که خوشبختانه در این ایام نوروزی مورد توجه اکثر خانواده ها قرار گرفته و جزیی از آداب و رسوم نوروزی است. با آغاز سال جدید شاهد دید و بازدیدهایی به این بهانه هستیم که کوچکترها به دیدار بزرگترها می روند و به نحوی صله رحم انجام می شود.
از این رو درباره صله رحم و همچنین قطع رحم با «حاج فردوسی مولف نظام جامع تربیتی منهاج فردوسیان» گفت‌وگو نمودم که ایشان محبت نمودند، به پرسش هایم پاسخ دادند. آنچه در ادامه می آید مشروح این گفت‌وگو است.
مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است:
به عنوان اولین سوال بفرمایید اصلا موضوع «صله رحم و قطع رحم» مربوط به کدام دسته از اقوام و خویشان انسان است؟
حاج فردوسی: «رحم» به معنی زهدان است که دستگاه تولید و رشد جنین است. پس بحث‌های صله رحم و قطع رحم مربوط به بستگان نسبی است، یعنی کسانی که به یک رحم مربوط می‌شوند و برطبق برخی روایات تا چهل نسل، رحم محسوب می‌شوند.
با این حساب آیا اقوام غیر نسبی که با ازدواج، انسان با آنها خویشاوند می شود، مثلا خانواده همسر آیا جزء رحم حساب نمی شوند؟
حاج فردوسی: خیر؛ افرادی همچون پدر زن، مادر شوهر، داماد، عروس، داماد خاله، عروس عمه و … رحم محسوب نمی‌شوند و از محل بحث ما خارج هستند.
با ارحام چگونه باید رفتار کرد که قطع رحم محسوب نشود و مورد عقوبت الهی قرار نگیریم؟ و دوم اینکه اصلا صله رحم صحیح و مورد تایید اسلام چگونه است؟
حاج فردوسی: در مورد رفتار با رحم سه حالت وجود دارد که به ترتیب توضیح می‌دهم و سپس نتیجه‌گیری می‌کنم.
حالت اول: صله رحم، یعنی خوشحال کردن
آنچه موجب طول عمر و زیاد شدن مال و برکت زندگی است و ثواب عظیم اخروی دارد، خوشحال کردن ارحام است. یعنی اگر بتوانید برای کسی که وابستگی خونی به شما دارد، کاری انجام دهید که او شاد شود، صله رحم انجام داده‌اید.
مثلاً مجرد است، برایش همسر پیدا کنید، یا بیکار است برایش کار پیدا کنید، به او وام قرض‌الحسنه بدهید، برایش مسکن بسازید یا بخرید، قسمتی از مخارج خانواده‌اش را به عهده بگیرید، برایش هدیه و کادو ببرید و اگر از دیدن شما شاد می‌شود، به دیدنش بروید. حتی اگر از تماس تلفنی و احوالپرسی تلفنی خوشحال می‌شود، به او تلفن زده و حالش را بپرسید و مانند این موارد.
حالت دوم: قطع رحم، یعنی رنجاندن
آنچه موجب کوتاه شدن عمر و بی‌برکتی در زندگی است و کیفر شدید اخروی دارد، رنجاندن رحم است به هر طریقی که انجام شود.
از جمله کارهایی که موجب رنجاندن ارحام می‌شود و مصداق قطع رحم است می‌توان به این موارد اشاره کرد: دعواهای زمان تقسیم ارث، توهین کردن، کارشکنی کردن و مانع شدن از این که به مقاصدشان برسند و …
حتی دعواهای برادران و خواهران مجرد در خانه پدری بر سر لباس، غذا، مسائل درسی، اختلافات سیاسی و بحث‌های بی‌فایده اگر موجب رنجش طرف مقابل شود، قطع رحم است و بدون شک پیامدهای بسیار بد دنیوی و اخروی دارد.
حالت سوم: نه صله و نه قطع، یعنی روابط عادی داشتن
این‌طور نیست که اگر کسی صله رحم نکند، حتماً قطع رحم کرده است. بلکه می‌توان حالتی عادی داشت یعنی نه رحمتان را خوشحال کنید و نه موجب رنجش و آزردگی خاطرش را فراهم آورید. در این حال، گرچه از ثواب و برکات بسیار «صله رحم» محروم می‌شوید ولی چون موجب رنجش او نشده‌اید، ضرری هم نخواهید دید.
اگر ارحامی داشته باشیم که اهل نماز و رعایت آداب شرعی و مذهبی نیستند، و احتمال آسیب دیدن خانواده ما در این دیدار باشد، اینجا تکلیف چیست؟
حاج فردوسی: به نظر می‌رسد شما مثل خیلی از مردم جامعه صله رحم را دید و بازدید معنی کرده‌اید. لذا این اشکال برایتان پیش آمده که با ارحام بی‌نماز و اهل معصیت، چگونه رفت و آمد کنید که از انحرافات و معصیت‌های آنان به شما و خانواده‌تان آسیبی نرسد. در عین حال خود را ملزم می‌دانید که حتماً باید با آنها رفت و آمد داشته باشید.
وظیفه شرعی شما این است که خود و خانواده‌تان را از معرض گناه و انحراف دور کنید پس اگر قوم و خویش شما اهل معصیت است و احتمال واگیری به خود یا خانواده‌تان می‌دهید، رفت و آمد با آنها را محدود کنید ولی از خوشحال کردنشان از هر راهی که به نظرتان می‌رسد، دریغ نکنید. مانند تماس تلفنی، کارت پستال فرستادن، سلام رساندن توسط دیگران، سفارش آنها را به دیگران کردن و مانند اینها.
آیا صله رحم حتما دیدار ارحام و رفتن به دیدارشان است؟ خصوصا اگر در شهری دیگری باشند و مشکل رفت و آمد وجود داشته باشد، تکلیف چیست؟
حاج فردوسی: همانطور در پرسش قبلی پاسخ دادم، از مقدمات بالا، به روشنی معلوم می‌شود که برای صله رحم، اصلاً نیازی به رفت و آمد نیست و می‌توان در حالی که اصلاً رحم را نبینید، او را خوشحال کنید و ثواب بزرگ صله رحم را کسب کنید. همچنین می‌توانید او را نیازارید و برایش ایجاد گرفتاری و دردسر نکنید، تا گرفتار قطع رحم نشوید.
| بهترین صله رحم از نظر استاد حاج فردوسی(حفظه الله): |
| یکی از بهترین راه‌های صله رحم استغفار کردن، دعا کردن و زیارت کردن برای ارحام در زندگی و بعد از مرگ آنهاست. |
در پایان بفرمایید بهترین صله رحم از نظر حضرتعالی چیست و کدام نوع صله رحم را شما برتر می دانید؟
حاج فردوسی: یکی از بهترین راه‌های صله رحم استغفار کردن، دعا کردن و زیارت کردن برای ارحام در زندگی و بعد از مرگ آنهاست.
پدیدآورنده:
به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی
